OTHERS

गृहपृष्ठ

खै कहाँ छ खुसी ? समृद्ध, भावुक, प्रतिभाशाली र दुनियाँ बदल्ने क्षमता आफूमा होस् भन्ने कसले नचाहला र ! यो एकदम सही हो, होइन र ? तर यही नै जीवनको वास्तविकता र जिउने एकमात्र कला भने होइन। जापानी नागरिकहरूसँग आफ्नो जीवनलाई डोर्&zwj;याउने सुन्दर कला छ, त्यसलाई उनीहरू ‘इकिगाई’ भन्छन्। मैले यो कला एकजना कराँते गुरुसँग जापानको ओकिनावामा रहेको रम्य द्विपमा सिकेँ। शोधकर्ताहरूको दाबी छ- इकिगाईकै कारण द्विपहरूमा सय वर्षका मानिसको घनत्व विश्वमै अधिक छ। इकिगाईकै कारण थप बाँच्ने चाहना म तपाईंका लागि इकिगाईको रहस्य खोल्न चाहन्छु कि तपाईं आफ्नो सर्वश्रेष्ठ जीवन बाँच्न सक्नुहोस्। म पश्चिमा बुझाइहरूको द्विविधालाई स्पष्ट पार्दै तपाईंभित्रै तपाईं रहनुभएको महसुस गराउन चाहन्छु। पश्चिममा इकिगाईमा चार चक्र रहेको बताइन्छ। इन्टरनेटहरूमा यस्तो दाबी  प्रचुर भेटिन्छ।  तिमी के मन पराउँछौ ? तिमी के चिजमा बढी ध्यान दिन्छौ ? संसार के चाहन्छ ? तिमी के पाउन के गुमाउन सक्छौ ? यी सल्लाह महत्वपूर्ण हुन्, तर यसलाई नै इकिगाई भन्नु वाहियात हो। उपरोक्त प्रश्नहरूको आरेख बनाउने मार्क विनले ‘टेड टक’ (संवाद कार्यक्रम) हेरेपछि एउटा वाक्य परिवर्तन गरे। प्रसिद्ध इकिगाई आरेख मनोवैज्ञनिक ज्योतिषी एन्ड्रेस जुजुगानाको सिद्धान्त हो। यदि तपाईं यो मोडेल अपनाउन चाहनु हुन्छ भने जुजुनागालाई धन्यवाद दिनोस् र यसलाई इकिगाई भन्न छोड्नुहोस। अचम्म लाग्यो ? आउनोस्, हामी जानौं जीवन जिउने कारणलाई कसरी बलियो बनाउने भन्नेबारे। इकिगाईले तपाईंलाई धनी बनाउँछ भन्ने छैन। तपाईंको करिअर तपाईंको इकिगाई हुनुपर्छ भन्ने छैन। कयौं पुस्तकमा यो अवधारणालाई चोरिएको छ र यसलाई करिअर सल्लाहका रूपमा बेचिएको छ। वास्तवमा कामभन्दा ठूलो जीवन हो। एउटा बृहत् अध्ययनमा केवल ३१ प्रतिशत जापानी नागरिकसँग एक इकिगाई थियो र यो कामसँग सम्बन्धित थियो। भालुलाई ध्यानमा राख्दै जापानमा विश्वमै सबैभन्दा बलियो कामको संस्कार बसेको छ। त्यहाँका मानिस ज्यादा काम गर्दै मर्न सक्ने हुनाले एउटा शब्द आविष्कार भएको छ- कारोसी। उनीहरूको आदर्श ‘इकिगाई’ बारे सोध्दा आफ्नो शोख, परिवार र मित्रजन् नै कामभन्दा बढी प्रिय देखियो। केही महान् प्रशिक्षकहरूबाट ओकिनावामा मैले कराँते सिक्न पाएँ। हप्तौंसम्म मैले प्रशिक्षकसँग दैनिक चार घण्टा उखरमाउलो गर्मीमा कराँते तालिम गरेँ। तपाईं भन्नु सक्नुहुन्छ यसका लागि मैले कति पैसा तिरेँ? डोजो चलाउन सहयोग भन्दै मैले केवल २० डलर तिरेँ।  पैसा नतिर्ने सल्लाह त्यहाँ मलाई दिइएको थियो, तर एउटा ‘ट्रिट’का लागि बाकसमा पैसा खसाल्न भनिएको थियो। सेन्सेई किन्जोले त्यहाँ पैसा कमाउन कुनै काम नगरिएको, जीवनमा खुसी पाउनका लागि गरिएको बताएका थिए। त्यहाँ भएका सबै जागिरे थिए- शिक्षक, प्रहरी वा हुलाकी। उनीहरू आफ्नो प्रतिभाबाटै जीवन चलाउने विकल्प चुन्न सक्थे, तर त्यसले जीवन बिगारिदिन पनि सक्थ्यो।  जीवनमा हरेक कामलाई पैसासँग जोडेर हेर्ने आदत इकिगाईको बाटोमा पनि भेट्न सकिन्छ। केहीछिन यो सोच्नका लागि अडिनुस् कि, तपाईंको जीवनमा क्षमतालाई एक शोखका रूपमा बुझ्नुस्, यसले जीवनको मूल्य सिकाउने छ। केवल जानकारी आवश्यक तपाईंले यदि यसअघि इकिगाईका बारेमा सुन्नुभएको छ भने, मलाई आशा छ मैले तपाईंको मन बदलिदिएको छु। यो अवधारणामा नयाँ मानिसका निम्ति मैले पुराना र विषाक्त नियमलाई टाढा राख्ने स्वतन्त्रता दिएको छु, किनकि त्यसले हामीमा सामाजिक बोझ थोपरिदिन सक्छ। मलाई थाहा छैन, तपाईं को हुनुहुन्छ। तर मलाई यो थाहा छ कि, तपाईंसँग बाँच्नुको एक कारण छ। मलाई थाहा छ, तपाईंको जीवनको मूल्य छ। तपाईंसँग पहिलेदेखि नै इकिगाई थियो, तर अब मलाई आशा छ तपाईं यसबारे अधिक सचेत हुनुहुन्छ। यसलाई हातबाट फुत्कन दिनु हुने छैन। होमोडिअसमा लेखक युवल नोआ हरारी भन्छन्- हाम्रो प्रामाणिक आत्मा एक तर्कशक्ति हो, जसले हाम्रो मस्किष्कमा घटनाहरूको एउटा शृंखला पैदा गरिदिन्छ। हामी आफ्ना सिद्धान्त र अन्य कुरा पनि फेर्न सक्छौं। कुनै एक व्यक्ति जो पहिला जनावरलाई मन पराउँदैनथ्यो, उसले पछि गएर घरमा कुनै जनावर पालेर आफूलाई खुसी राख्न सक्छ। मलाई लग्थ्यो म कहिल्यै योग गर्दिनँ, तर पछि योग नै मेरो जीवनको अहम् हिस्सा बन्यो। जुन व्यक्तिसँग तपाईं हुनुहुन्न ऊप्रति वफादार बनेर आफैंलाई सीमित नगर्नु होस्। यसलाई स्वीकार्नुस् कि तपाईं परिवर्तनशील हुनुहुन्छ। आफूलाई नयाँ चिजसँग एकाकार गर्नुस्, त्यो नयाँ चिज नै तपाईंको आगामी दिनको इकिगाई हुन सक्छ। इकिगाई बुझ्नुहोस् र यसलाई गम्भीरतापूर्वक पर्गेल्नुस् इकिगाईमा चार आरेख हुँदैन तपाईंको इकिगाईले तपाईंलाई धनी बनाउँछ भन्ने छैन तपाईंले इकिगाई भेट्नु हुन्छ भन्ने छैन तपाईंको इकिगाई बहुआयामिक हुन सक्छ तपाईंको इकिगाई परिवर्तनशील हुन सक्छ तपाईंको इकिगाई सरल हुन सक्छ यो पढ्नुभएकोमा तपाईंलाई धन्यवाद। तपाईंको दिन शुभ रहोस्। (‘माइन्ड क्याफे’ बाट अनुदित तथा सम्पादित)