OTHERS

गृहपृष्ठ

हेलो वैज्ञानिक ! भ्याक्सिन कहिले आउँछ ? यो आश्चर्यमिश्रित प्रश्न आवाजहीन र ठूलो स्वर भएका दुवैको हो।  अदृश्य विषाणुले यो जगत्का मानिसलाई सताउन थालेको दुई सय दिन पुग्न लागिसकेको छ। विज्ञान र वैज्ञानिकहरू यो शताब्दीमा चामत्कारिक विकास गर्न सफल भइसकेका छन्। तिनका आविष्कारले जगत् जाज्वल्यमान् भएको छ। मानिसलाई जस्तोसुकै रोग लागे पनि उपचार उपलब्ध छ, मानिसको आयु यही विज्ञानले ह्वात्तै बढाइदिएको छ। <figure class="align-left"><img alt="" height="362" src="https://www.dekhapadhi.com/uploads/editor/People/rajendra%20parajuli.jpg" width="300" /> <figcaption class="caption-line">राजेन्द्र पराजुली। </figcaption> </figure> अब मानिस हावाको गतिमा एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा पुग्न सक्छ। चन्द्रमा छुन सक्छ। कलेजो, फोक्सो, मिर्गौला, मुटु फेरेर पुनर्जीवन पाउन सक्ने अवस्थामा पुगेको छ।  हातको औंलामा संसार चहार्न सक्छ। हरेक मानिसको दिमागमा के छ भनी पत्ता लगाउन सक्छ। संसारका कुनै पनि कुनामा भइरहेका क्रियाकलाप थाहा पाउन सक्छ। तर अदृश्य कोरोना भाइरस पत्ता लगाउन किन सक्दैन? के वैज्ञानिकहरू मानिसले थप पीडा भोगेको हेर्न चाहन्छन् ? वैज्ञानिक महोदय ! हेर्नुस् त तपाईंले भ्याक्सिन बनाउन ढिला गर्नाले आजका मितिसम्म साढे दुई करोड संक्रमित भए, झण्डै साढे आठ लाखजनाले ज्यान गुमाए। के तपाईंहरूलाई यो मृत्युको संख्या कम लागेको हो? अझै बढीले आफ्नो अमूल्य जीवन अदृश्य भाइरसलाई सुम्पनु पर्ने हो ? उल्लिखित प्रश्नहरू र आश्चर्यका बीच कुनै बेलाको महाशक्ति रुसले मानिसहरूलाई आनन्दको स्वास फेर्न दिने पहिलो प्रयत्न गर्&zwj;यो। अगस्ट ११ तारिखका दिन रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले आफ्नो मुलुकमा कोरोना भ्याक्सिन बनाएको दाबी गरे। १९५७ मा विश्वमै पहिलो स्याटेलाइट निर्माण गर्न सफल उक्त देशले भ्याक्सिनमा पनि पहिलो हुने प्रयास गर्&zwj;यो, जुन स्तुत्य छ। जसरी उसले संसारकै पहिलो स्याटेलाइटको नाम स्पुतनिक राख्यो, उसैगरी पहिलो भ्याक्सिनको नाम पनि स्पुतनिक- भी राखिदियो। अन्तरीक्षमा पुग्ने होडमा उसले अमेरिकालाई पछारेको थियो, अहिले भ्याक्सिन निर्माणमा पनि अघि लाग्न चाहन्छ। भ्याक्सिनको पर्खाइमा रहेका कराडौं मानिसलाई जीवन बचाउने त्यो तत्व रुसले बनाओस् कि अमेरिकाले वा बेलायत अनि इथियोपियाले नै, चासो छैन। हिन्दूले बनाओस् कि मुस्लिम, बुद्धिस्ट, इसाइ वा अरु जोसुकै। गोराले बनाउन् कि कालाले वा गहुँगोराले, महिलाले बनाउन् वा पुरुष अथवा तेस्रो लिंगी ! चासो केवल त्यसको शीघ्र प्राप्तिमा छ। तर, दुर्भाग्य स्पुतनिक- भी माथि उठेको प्रश्नहरू अझै साम्य भएका छैनन्। विश्व स्वास्थ्य संगठन, अमेरिका तथा बेलायतलगायतले रुसी भ्याक्सिनमाथि सन्देह गरी नै रहेका छन्। <blockquote> दुनियाँभरको स्वास्थ्य अवस्था, समयमा उपचार, औषधिको उपलब्धता र स्वस्थ संसारको परिकल्पनामा गठित विश्व स्वास्थ्य संगठनको भूमिका यतिखेर महत्वपूर्ण हुन पुगेको छ। बढी मूल्यका कारण भ्याक्सिन खरिद गर्न नसक्ने मुलुकका बारेमा उक्त विश्व संस्थाले आफ्नो अग्रसरता देखाउनु अपरिहार्य छ।  </blockquote> संसारभरका वैज्ञानिक कोरोनाविरुद्धको भ्याक्सिन निर्माणको कोशिसमा दिनरात लागिरहेका छन्। तर त्यो कहिले उपलब्ध हुन्छ भनेर यकिन तिथि तोक्न कसैले सकिरहेको छैन। सबैले अनुमानमात्रै गरिरहेका छन्। कोलम्बिया विश्व विद्यालयका भाइरोलोजिस्ट एन्जेला र्&zwj;यामसमलाई पत्याउने हो भने भ्याक्सिन २०२० को अन्तिम वा २०२१ को आरम्भसम्म बनिसक्ने छ। यसको अर्थ कम्तीमा अझै चार महिना मानिसले आफ्नो शरीरमा कोरोनाको किटाणु प्रवेश गर्न सक्ने सम्भावनासँग डराइरहनु पर्नेछ। रुसले बनाइसकेको र सफल परीक्षणसमेत गरिसकेको दाबी गरेको स्पुतनिक-भी माथि शंकामात्र गरिरहने कि त्यसको यथार्थ पत्ता लगाउनेतर्फ पनि लाग्ने ? यो विषयमा न त विश्व स्वास्थ्य संगठन न त ख्याति कमाएका विश्व विद्यालयहरू नै चासो दिइरहेका छन् ! कोरोना नियन्त्रणमा लिन संसारका सयभन्दा बढी अनुसन्धान केन्द्र, अनुसन्धाता, वैज्ञानिक, इन्जिनियर, चिकित्सक, फर्मास्युटिकल कम्पनी लागिपरेका छन्। विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार चीनको तीन, अमेरिकाको दुई र बेलायतको एक भ्याक्सिन परीक्षणको अन्तिम चरणमा पुगेका छन्। वैज्ञानिकहरूलाई भ्याक्सिन चाँडो बनाउने दबाब एकातिर छ भने अर्कोतिर यसको सुरक्षाको विषय पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण छ। भ्याक्सिन पशुमा सफल परीक्षण भएर पुग्दैन, मानिसमा परीक्षण गरेर सुरक्षित प्रमाणित हुन आवश्यक छ। भ्याक्सिन निर्माण एक जटिल काम त हो नै साथमा यसका लागि ठूलो लगानी गर्नुपर्छ। त्यसकारण पनि गरिब देशले यो बनाउलान् भनी सोच्नु कल्पनामात्रै हुने छ। महाशक्ति, महाशक्ति बन्ने होडमा लागेका वा नयाँ–पुराना धनी देशले नै भ्याक्सिन बनाउन सक्ने हुन्। <blockquote> बिर्सन नहुने तथ्य के छ भने, के छ भने कारोना भाइरसलाई संसारबाट जरैदेखि निर्मूल पार्नुपर्छ। महामारीलाई जरैदेखि निर्मूल पार्न नसक्ने हो भने कुनै पनि बखत यसले पुनः फैलने सम्भावना रहन्छ। </blockquote> भ्याक्सिन सानो परिमाणमा बनाएर हुँदैन, करोडौं डोज तयार पार्नुपर्छ। यसकारण पनि लगानी ठूलो हुन जान्छ। नेपालका लागि भारत वा चीनमा बन्ने भ्याक्सिन नै उपयोगी हुने निर्विवाद छ। यी दुवै मुलुक अहिले द्रुत गतिमा भ्याक्सिन निर्माणमा लागिरहेका छन्। यो खुसीको कुरा पनि हो। दुनियाँभरको स्वास्थ्य अवस्था, समयमा उपचार, औषधिको उपलब्धता र स्वस्थ संसारको परिकल्पनामा गठित विश्व स्वास्थ्य संगठनको भूमिका यतिखेर महत्वपूर्ण हुन पुगेको छ। बढी मूल्यका कारण भ्याक्सिन खरिद गर्न नसक्ने मुलुकका बारेमा उक्त विश्व संस्थाले आफ्नो अग्रसरता देखाउनु अपरिहार्य छ।  भ्याक्सिन समयमा, सही परिमाणमा र समान वितरणमा त्यो संस्था निर्णायक बन्नु आवश्यक छ। पछिल्लो समय संगठनमाथि विभिन्न प्रश्नहरू उठिरहेका छन्। ती प्रश्नको एकमुष्ठ जवाफ दिनका लागि पनि विश्व स्वास्थ्य संगठन यतिखेर जागरुक हुनुपर्छ। भ्याक्सिन निर्माणमा त्यो संस्थाले प्रोत्साहन गर्नु जति जरुरी छ, त्यति नै जरुरी त्यसको वितरणमा पनि अभिभावक बन्नुपर्छ।  भ्याक्सिन उपलब्ध भइसकेपछि पनि यसको भण्डारणमा समस्या हुने देखिन्छ। कतिपय देशमा बिजुलीको नियमितता छैन। भ्याक्सिनलाई उचित तापमानमा राख्नु जरुरी हुन्छ। भण्डारण, वितरणजस्ता सवाल पनि टड्कारो देखिन्छन्। बिर्सन नहुने तथ्य के छ भने, के छ भने कारोना भाइरसलाई संसारबाट जरैदेखि निर्मूल पार्नुपर्छ। महामारीलाई जरैदेखि निर्मूल पार्न नसक्ने हो भने कुनै पनि बखत यसले पुनः फैलने सम्भावना रहन्छ। मानिसहरू पूरै वा आंशिक रूपमा घरभित्रै थुनिएको दुई सय दिन पुग्न लागिसकेको छ। अझै कहिलेसम्म यो यातना भोग्नुपर्ने हो? मानिसले कहिले स्वतन्त्र चराले जस्तै संसार विचरण गर्न पाउने हो ? ‘हेलो वैज्ञनिक ! भ्याक्सिन कहिलेसम्म आउँछ ?’